Rozwój społeczny jest nieodłącznym elementem naszego życia. Każdego dnia, niezależnie od wieku, nasz mózg zbiera i interpretuje mnóstwo informacji „społecznych”. Są one nam potrzebne do rozumienia otaczającego nas świata. Rozumienia zachowań i intencji innych osób. Do adekwatnego reagowania w sytuacjach społecznych i tworzenia jakościowych relacji z innymi ludźmi.
Proces rozwoju społecznego rozpoczyna się od dnia narodzin. Dziecko od momentu przyjścia na świat staje się „istotą społeczną”. Wyposażoną przez naturę w podstawowe mechanizmy dążenia do nawiązania i podtrzymania interakcji z drugą osobą. Najważniejszym jego elementem jest preferencja wobec bodźców społecznych. Oznacza to, że mózg dziecka od samego początku „wybiera” kierowanie uwagi na twarz, głos i ruch ludzki. W mniejszym stopniu koncentruje się na przedmiotach, dźwiękach otoczenia czy ruchu mechanicznym. Ta „priorytetowa” uwaga, powoduje, że dziecko już od pierwszych tygodni swojego życia kieruje ją na mamę i tatę. Ta umiejętność daje mu szansę obserwowania i naśladowania otoczenia, a co za tym idzie kształtowania umiejętności społecznych.
U dzieci z ASD obserwujemy trudności w zakresie rozwoju tych podstawowych i pierwotnych mechanizmów. Brak lub osłabione zainteresowanie bodźcami społecznymi (twarz głos, mimika) zakłócają proces uczenia się przez naśladowanie, a w konsekwencji powodują zaburzenia myślenia społecznego. Dzieci więc przejawiają trudności w rozumieniu i wyrażaniu emocji, wyobrażaniu sobie stanów mentalnych innych osób, a także w adekwatnym i elastycznym reagowaniu na zmieniające się sytuacje społeczne.
Dlatego też, głównym obszarem, nad którym pracujemy z dzieckiem ze spektrum autyzmu jest rozwój społeczny i komunikacja.
Naszym celem nie jest „wyuczenie” dziecka określonych zachowań i wykonywanie mechanicznie określonych zadań.
Naszym celem jest wyposażenie małego człowieka w „narzędzia”, które pozwolą mu rozumieć i interpretować otaczający go świat. Pozwolą mu czuć się w nim bezpiecznie oraz ułatwią nawiązywanie jakościowo prawidłowych relacji z innymi osobami.
Do tych podstawowych umiejętności społecznych, należą:
- nawiązywanie kontaktu wzrokowego jako środka do regulowania interakcji społecznej,
- umiejętność proszenia o pomoc,
- umiejętność naśladowania,
- umiejętność rozumienia komunikatów werbalnych i niewerbalnych (gesty, mimika, ekspresja),
- komunikowanie swoich potrzeb przy pomocy mowy werbalnej, gestów lub symboli,
- inicjowanie i podtrzymywanie interakcji społecznej,
- naprzemienność i wzajemność w zabawie i dialogu,
- tworzenie wspólnego pola uwagi (wskazywanie palcem, pokazywanie, dzielenie się spostrzeżeniami, podążanie za spojrzeniem oraz wskazaniem innej osoby),
- rozumienie prostych reguł w zabawie i życiu codziennym oraz umiejętność przystosowania się do nich,
- umiejętność adekwatnej do wieku zabawy i współdziałania z drugą osobą,
- umiejętność rozumienia, wyrażania i nazywania różnorodnych stanów emocjonalnych.